Canberra: aangeharkte atypische hoofdstad van Australië
27 december - 29 december 2023
Canberra | Australian Capital Territory | Australië
Forrest Hotel & Apartments
Greyhound bus
De laatste tien dagen van de 2023 brengen we door in de grote steden van zuidoost-Australië. Nadat we kerst gevierd hebben in Melbourne voelt Canberra als een tussendoortje voordat we verder reizen naar Sydney om daar de vuurwerkshow tijdens Oud & Nieuw bij te wonen. Deze atypische jonge hoofdstad van Australië ligt letterlijk op de route dus we pakken ‘m zonder al te hoge verwachtingen mee.
Nachtrit met de Greyhound bus
Na vijf dagen in Melbourne waar we o.a. kerst vierden, reizen we ‘s nachts met de Greyhound bus door naar Canberra. We komen om half 7 ‘s ochtends enigszins brak aan. We laten onze spullen achter bij het hotel (onze kamer is nog lang niet gereed) dus we trekken maar gewoon alvast als halve zombies de stad in. Bruisend kun je Canberra sowieso nooit omschrijven, maar zeker als je zo vroeg op de ochtend door de stad loopt dan kunnen we ons bijna niet voorstellen dat we in de hoofdstad van Australië zijn zo dood is het. Het mist alles wat normaal bij een hoofdstad hoort: historie, levendigheid, rauwe wijken en karakter. Het ontbreekt allemaal in deze kunstmatig ontworpen stad. Hierdoor bekruipt je het gevoel alsof je in een Sims stad loopt. Net iets te netjes en aangeharkt.
Ambassadewijk met gebouwen in nationale stijl
We beginnen de dag in de grote ambassadewijk van Canberra. Normaliter is een ambassadewijk niet bepaald een toeristische trekpleister, maar in Canberra hebben de ambassades de opdracht gekregen
om iets kenmerkends van hun land in het ambassadegebouw te laten verwerken. Geen slecht idee om de kunstmatige stad zo wat extra kleur te geven.
Hoewel er wisselend gehoor is gegeven aan deze sympathieke oproep, zijn er een aantal landen die iets speciaals hebben ontworpen zoals Mexico (met een Azteekse ster), Pakistan (met een minaret),
Papoea-Nieuw-Guinea (een huis met houtsnijwerken en inheemse schilderingen) en China (met traditionele Chinese daken).
We voelen ons een beetje bezwaard om foto’s te maken van ambassades, omdat dit soms nogal gevoelig kan zijn. Zeker bij de Amerikaanse ambassade waar gewapende agenten je nors wegkijken.
Old Parliament House
Na een rondje langs de ambassadewijk lopen we door naar het Old Parliament House. Van 1927 tot 1988 was dit het hart van de Australische democratie. Het Old Parliament House was tevens het eerste parlementsgebouw van Australië. Het begon ooit bewust klein waarbij het altijd al het plan om ergens anders in de stad een groter parlementsgebouw te bouwen, maar door de hoge bouwkosten wilde de desbetreffende regeringen in moeilijke economische tijden dit niet doorzetten waardoor pas in 1988 het nieuwe parlementsgebouw in gebruik werd genomen. Het oude parlementsgebouw verloederde waarna het na een aantal jaar werd opgeknapt en sindsdien is het in de oude stijl van 1988 geopend als gratis museum.
Je kunt de oude Senaatkamer en het Huis van Afgevaardigden betreden. Beide ruimtes lijken op hun Engelse equivalenten waar de politieke staatsinrichting sowieso sterk op gebaseerd is. Je kunt in talloze voormalige kamers rondkijken, zelfs in de oude kamer van de Prime Minister. Leuk om te zien hoe dat in ere hersteld is, alsof de tijd heeft stilgestaan. Hier kun je bovendien onwijs veel leren over de politieke geschiedenis en staatsinrichting van Australië. Er zijn ook veel gidsen die je enthousiast informeren.
The Triangle
Hierna lopen we het staatskundige centrum van Canberra binnen, de zogeheten Triangle wijk. Dit wordt ook wel de ''Parlementaire Driehoek'' genoemd en is het centrale gebied in de stad, ontworpen door de Amerikaanse architect Walter Burley Griffin. Het vormt een belangrijk onderdeel van het stadsplan, waarbij de drie hoeken van de driehoek drie van Australisch meest significante gebouwen verbinden: het Parlementshuis, het Australian War Memorial en het Ministerie van Defensie. Het ontwerp benadrukt de rol van de stad als nationale hoofdstad, waarbij de relatie tussen regering, defensie en de bevolking centraal staat.
National Library of Australia
Aan de rand van de rivier in de Triangle wijk is de National Library in een kolos van een gebouw gevestigd. We gaan de nationale bibliotheek naar binnen, omdat hier in een ruimte genaamd “Exhibition Gallery” allerlei waardevolle staatsdocumenten tentoongesteld worden, waaronder de eerste kaartschetsen van Abel Tasman en het originele dagboek van Captain James Cook dat hij schreef op zijn eerste wereldreis op de Endeaver. Boven zijn dagboek hangt het schilderij waarin zijn dood is vastgelegd. Cook werd door een onbekend geschil aangevallen en vermoord door inheemse troepen op Hawaii. We kennen dit verhaal door onze huwelijksreis naar Hawaii, we hadden niet verwacht om dit schilderij in een bibliotheek in Canberra te zien hangen.
Het is een interessante tentoonstelling waarvan je moet weten dat het er zit. Het bevindt zich bij binnenkomst van de bibliotheek direct in de eerste ruimte links.
Parliament House
We sluiten deze dag in het hart van de Australische democratie af in het nieuwe en huidige Parliament House. Ook dit is opengesteld voor bezoek. Het parlement is nu tussen kerst en oud & nieuw op vakantiereces dus de Senaatszaal en het Huis van Afgevaardigden zijn zelfs open! We nemen een kijkje en lopen kort door de gangen. Het is bijzonder om bij een bestaand parlementsgebouw naar binnen te kunnen en overal beeldmateriaal van te maken. Wel moet je bij binnenkomst door een soort vliegtuig douane beveiliging. Voor de uitgebreidere info over hoe de Australische politiek werkt of als je meer wilt weten over de historie van Australische staatskunde dan kun je beter het oude parlementsgebouw bezoeken.
Extra bijzonder is dat je zelfs het dak op kan! Dit is het enige parlementsgebouw in de wereld waar je als bezoeker gewoon overheen kunt lopen. Het parlementsgebouw staat op een heuvel middenin het geometrische centrum van Canberra. Het idee van de architect was dat zo het volk zo letterlijk boven het parlement staat zodat duidelijk is dat de politiek het volk dient en niet andersom.
James Cook Monument
We starten de tweede dag in Canberra bij de Commenwealth Gardens. Dit is een mooie plek met veel groen en bloemen aan de Molonglo River. Hier bevindt zich ook het James Cook Monument dat bestaat uit een fontein die vanuit de rivier 147 meter hoog water spuit en een wereldbol aan de kade waarin de routes van de drie wereldreizen van James Cook zijn afgebeeld. Vooral vanwege de ontdekkingsreizen door de Pacific werd James Cook wereldberoemd, hij wordt immers gezien als de grondlegger van de Britse kolonisatie van Australië en Nieuw-Zeeland.
Dit indrukwekkende waterspektakel bevindt zich in Lake Burley Griffin en werd in 1970 opgericht ter ere van dat het 200 jaar geleden was dat Captain James Cook zijn eerste reis naar de oostkust van Australië maakte. De fontein spuit dagelijks van 11:00 tot 14:00 uur.
James Cook was naast een ontdekkingsreiziger ook een uitstekende kapitein, navigator en cartograaf. In 1769 zeilde Cook rond de wereld en bracht hij het Noord- en Zuidereiland van Nieuw-Zeeland in kaart. In 1770 ontdekte hij de zuidoostkust van Australië en navigeerde hij succesvol door het Great Barrier Reef. Tijdens deze reis stierf niemand van zijn bemanning aan scheurbuik. Zijn gebruik van fruit om de ziekte te vermijden, maakte hem beroemd in zijn thuisland en over de hele wereld.
Na deze succesvolle eerste reis, begon Cook in 1772 aan een andere ambitieuze onderneming: voor het eerst de Antarctische Cirkel oversteken. Cooks laatste reis was een mislukte poging om een doorgang te ontdekken die de Atlantische Oceaan met de Stille Oceaan verbond. Deze noodlottige reis leidde tot Cooks dood na een ruzie met Hawaïanen over de diefstal van een schip. Cook werd op het strand van Kealakekua vermoord door de lokale bewoners.
Tijdens zijn drie wereldreizen bracht James Cook meer van de Stille Oceaan, de Zuid-Atlantische Oceaan, de Indische Oceaan, de Arctische Oceaan en de Antarctische Oceaan in kaart dan welke Europese zeevaarder dan ook in de voorgaande tweeënhalve eeuw had gezien.
National Capitol Exhibition
Bij de Commenwealth Gardens bevindt zich ook de National Capitol Exhibition. Dit gebouw is niet groot, maar is qua informatievoorziening uitstekend. Als je deze plek een half uur bezoekt dan heb je al een vrij compleet beeld van de eenwording van Australië en welke rol Canberra als nieuw gebouwde hoofdstad daarin gespeeld heeft.
In 1901 werden de verschillende Australische Staten samengevoegd tot één staat. Dit was geen soepel proces. Western Australia zag aanvankelijk geen heil in een samenvoeging bij al die verre oostelijke steden. New South Wales wilde alleen toestemmen als de hoofdstad in hun staat zou verrijzen. Victoria zou alleen aan deze eis van New South Wales willen voldoen als de hoofdstad dan wel buiten een straal van 100 miles buiten Sydney zou komen en Melbourne de tijdelijke hoofdstad zou worden totdat de nieuwe hoofdstad in gebruik zou worden genomen. Dit laatste verraadt de al vroege rivaliteit tussen Melbourne en Sydney als grootste steden van Australië.
Er werd zelfs met de gedachte gespeeld om Fiji en Nieuw-Zeeland toe te voegen tot deze nieuwe federatie. Dit kwam er niet van, maar uiteindelijk lukte het de zes verschillende Australische Staten wel om het in 1901 eens te worden over de eenwording. Het nationaliseren van andere landen zoals de Verenigde Staten, Argentinië en Zwitserland had ook invloed op deze besluitvorming.
-
Klimaat: de regio moest een fijn klimaat hebben om er te leven en te werken, zonder extreme temperaturen of weersomstandigheden. De politieke leiders van het land moeten
dankzij een koel klimaat kunnen profiteren van clear thinking.
-
Waterbeschikbaarheid: er moest voldoende water beschikbaar zijn voor de stad en haar inwoners, een essentiële bron voor groei en ontwikkeling.
-
Vruchtbare grond: de aarde moest gunstig zijn voor landbouw.
- Mooi landschap: de omgeving van de hoofdstad moest in een gebied liggen met een mooi natuurlijk landschap dat de politieke leiders zou inspireren.
De locatie van de nieuwe hoofdstad moest dus nog bepaald worden waarbij er een zestal eisen werden gesteld waar deze plek aan moest voldoen:
-
Afstand van de kust: de hoofdstad moest ver genoeg landinwaarts liggen om veilig te zijn voor mogelijke aanvallen vanaf zee.
- Evenwicht tussen Sydney en Melbourne: de locatie moest in een neutrale zone liggen, tussen de twee grootste en rivaliserende steden van Australië, Sydney en Melbourne, om politieke balans te bewaren. Beide steden moesten door auto- en spoorwegen goed te bereiken zijn.
De locatie voor de nieuwe hoofdstad van Australië werd dus allesbehalve willekeurig gekozen. Het hele land was ermee bezig en er ontstond een soort Idols van kleine dorpjes die zich openbaar opwierpen als locatie voor een nieuwe hoofdstad. Uiteindelijk waren er 8 genomineerde plaatsjes die in aanmerking kwamen en officieel door een commissie onderzocht werden welke het meest geschikt zou zijn. Alleen Canberra voldeed aan alle voorwaarden en werd dus unaniem gekozen. Het is een keuze die desondanks altijd controversieel zal blijven en criticasters van Canberra zijn er altijd geweest. In 1920 omschreef een secretaris van de Prime Minister de stad als volgt: “the best view of Canberra is the back of a departing train”. Hoe dan ook, in 1927 verhuisde het Australische parlement definitief naar Canberra.
In de National Capitol Exhibition hangen foto’s van een nieuw parlementsgebouw waar verder niks omheen staat. Het is een surrealistisch beeld. De stad is uiteindelijk uitgegroeid tot 400.000 inwoners, maar dit is voor een hoofdstad ontzettend weinig. Zeker als je het gemiddeld aantal inwoners per vierkante meter afzet tegen andere hoofdsteden. Een kaartje toont het bizarre feitje dat als je de bevolkingsdichtheid van Beijing zou toepassen in de staat Southern Australia dat de hele wereldbevolking hier zou kunnen leven. Het zegt iets over hoe groot en leeg Australië is en hoe intens bewolkt de Chinese hoofdstad met ruim 18 miljoen inwoners is.
Voor het ontwerp van de hoofdstad werd een soort openbare aanbesteding gedaan die werd gewonnen door het Amerikaanse architecten echtpaar Griffins. Ze ontwierpen de stad super symmetrisch met veel groen, iets wat je duidelijk terugziet in het straatbeeld. Tevens creëerden zij de “Triangle” waar alle belangrijkste staatsgebouwen zouden komen zoals: National Library, High Court, Parliament en National Gallery. Ook de universiteit en War Memorial liggen hier vlakbij. Een grote maquette toont hoe de stad ontworpen is. Door middel van een audiofragment wordt verteld wat de bedoeling is van elk stadsdeel.
Australian War Memorial
We hebben eind van de middag niet veel tijd meer voor het Australian War Memorial, maar we willen dit toch nog even kort bezoeken, omdat het er indrukwekkend uitziet en dit wordt gezien als het meest toonaangevende oorlogsherdenkingsmonument van heel Australië.
Eenmaal aangekomen blijkt dat er verbouwingen zijn waardoor het aantal bezoekers beperkt worden waardoor je vooraf een reservering moet maken voor een specifiek tijdslot. Dit wisten we niet en alle tijdsloten zaten al vol. Wel wist een medewerker ons te vertellen dat er om 16:20 uur een dagelijkse afsluitende herdenkingsceremonie zou plaatsvinden voor gesneuvelde veteranen. Dit konden we nog wel bezoeken waardoor we in ieder geval het gebouw van binnen en de fraaie binnenplaats kunnen zien. Al was het museum verder wel gesloten dus kunnen we helaas niet vrij rondkijken. De inhoud zal grotendeels bekend zijn door onze eerdere bezoeken aan Australische oorlogstentoonstellingen en war memorials in Australië, maar het ziet er ontzettend gelikt uit.
De herdenkingsdienst is zeer indrukwekkend. Wanneer het Australische volkslied wordt gespeeld en iedereen opstaat en meezingt zorgt dit voor een kippenvel moment. Ook worden er kransen gelegd door nabestaanden en wordt een verhaal verteld over een gesneuvelde Eerste Wereldoorlog soldaat die stierf aan het westelijke front. De plechtige setting maakt het allemaal extra indrukwekkend. De ceremonie wordt zelfs live gestreamd op YouTube met duizenden kijkers. Dit is een speciale ervaring om mee te maken. Het is mooi om te zien dat Australië zo fraai omgaat met hun voormalige militairen.
Conclusie Canberra
Canberra zal bij niemand bovenaan het Australië reislijstje staan om te bezoeken. Sterker nog, veel mensen weten niet eens dat Canberra de hoofdstad is van Australië. Als geplande hoofdstad dat nog geen 100 jaar geleden in gebruik werd genomen, is het niet gek dat de stad karakter mist. Het is de ultieme staatkundige hoofdstad zoals Washington en Den Haag, maar dan moet Canberra het echt alleen hebben van de overheidsinstellingen die hier gevestigd zijn. Je kan de stad daarom beschrijven als zielloos, kunstmatig en saai. Allemaal waar, maar ergens is het ook fascinerend om te zien hoe een desolate plek vanuit het niets uitgegroeid tot het politieke hart van Australië. Canberra is de beste plek om te leren over de eenwording van Australië, immers is de informatievoorziening bij de andere grote Australische steden veelal gericht op de desbetreffende stad en staat.
✅ Je kan in Canberra de belangrijkste politieke gebouwen bezoeken en meer leren over de totstandkoming van de natiestaat Australië.
✅ De stad is heel ruimtelijk, symmetrisch en groen ingericht. Een hoofdstad heb je nog nooit zo geordend en netjes gezien.
✅ In Canberra kun je alles leren over de democratische staatsinrichting van Australië.
❌ De stad mist een eigen karakter, het is net te aangeharkt allemaal.
❌ Buiten de staatsgebouwen en monumenten is er in Canberra eigenlijk nauwelijks iets te doen.
❌ Canberra is de minst bruisende hoofdstad die we ooit hebben bezocht.
Tip: ga naar het Australian War Memorial en woon ook een herdenkingsdienst bij.
Fun fact: Canberra betekent in de lokale Aboriginals taal “ontmoetingsplaats”.
Foto's Canberra
